Σαν σήμερα.... πέθανε ο Μεγάλος Άλμπερτ Αϊνστάιν

Σαν σήμερα, πριν 55 χρόνια, στις 18 Απριλίου 1955, απεβίωσε ο μεγαλύτερος φυσικός του 20ου αιώνα, ο Albert Einstein.
Ο Αϊνστάιν πέθανε από καρδιακή ανεπάρκεια σε ηλικία 76 ετών στο Νοσοκομείο του Princeton. Ο παθολόγος του νοσοκομείου αφαίρεσε τον εγκέφαλό του για να συντηρηθεί και να μελετηθεί, με την ελπίδα ότι οι επιστήμονες θα μπορούσαν να καταλάβουν στο μέλλον, γιατί ήταν τόσο έξυπνος. Η τέφρα του σκορπιστηκε στην αυλή του πανεπιστημίου του Princeton, στο οποίο ήταν καθηγητής από το 1933.
Με την ευκαιρία αυτή το περιοδικό LIFE δημοσιεύει φωτογραφίες που πήρε την ημέρα της κηδείας. Οι φωτογραφίες αρχικά δεν δημοσιεύτηκαν...
... μετά από απαίτηση του γιου του Αϊνστάιν, Hans Albert Einstein, αλλά σήμερα μετά και το θάνατο και του τελευταίου απογόνου του μεγάλου φυσικού το 2008, δεν υπάρχει λόγος να παραμείνουν αδημοσίευτες.

Το γραφείο του όπως ακριβώς το άφησε την ημέρα που πέθανε...


Γεννήθηκε στις 14 Μαρτίου 1879 στο Ουλμ (Βυτεμβέργη) της Γερμανίας από Εβραίους γονείς, τον Χέρμαν Αϊνστάιν και την Παουλίν Κοχ. Όταν ήταν μικρός, τίποτα δε φανέρωνε την ιδιοφυία του. Αντίθετα, οι γονείς του πίστευαν πως ο καρπός της ένωσής τους ήταν ένα καθυστερημένο αγόρι, και το δικαιολογούσαν αυτό από το γεγονός ότι άργησε πολύ να μιλήσει.
Με τα πρώτα του λόγια λέγεται πως παραπονέθηκε ότι το γάλα του ήταν ζεστό και, όταν οι γονείς του σοκαρισμένοι τον ρώτησαν γιατί δε μιλούσε τόσο καιρό, απάντησε: «επειδή πριν όλα ήταν εντάξει»!

Μεγάλωσε στο Μόναχο και ήταν άτακτος σαν μαθητής και επιεικώς μέτριος, όχι από τεμπελιά αλλά από «άποψη». Έλεγε ότι το σχολείο είναι ένα στρατιωτικό καψόνι για ανεγκέφαλους, κι έτσι προτιμούσε να μελετά στο σπίτι. Δυο δώρα ήταν αυτά που άλλαξαν την εικόνα του για τον κόσμο: μια πυξίδα, όταν ήταν πέντε ετών, κι ένα βιβλίο γεωμετρίας στα δώδεκά του χρόνια. Παρατηρώντας την πυξίδα προσπαθούσε να καταλάβει πώς γίνεται μια βελόνα να δείχνει πάντα προς την ίδια κατεύθυνση και αργότερα συμπέρανε πως κάποια μυστηριώδης δύναμη που βρίσκεται στο χώρο την οδηγεί.

Με το βιβλίο γεωμετρίας εντυπωσιάστηκε από το γεγονός ότι μη προφανείς προτάσεις μπορούν να αποδειχτούν με τη λογική και με απλά αξιώματα. Αυτό ήταν η αφορμή να συμβιβαστεί με το «ανεγκέφαλο» εκπαιδευτικό σύστημα και να αποφασίσει να φοιτήσει στο Γυμνάσιο του Αράου της Ελβετίας και μετά να σπουδάσει Φυσική στο Πολυτεχνείο της Ζυρίχης. Εκεί, το 1901, στα 22 του χρόνια, παντρεύτηκε την Σερβικής καταγωγής συμφοιτήτριά του, Μίλεβα Μάριτς, με την οποία απέκτησε δύο παιδιά. Ήταν το επιστημονικό alter ego του, αλλά ο γάμος κατέληξε σε διαζύγιο εξαιτίας των καταθλιπτικών κρίσεων της Μίλεβα, που υπέφερε από μελαγχολία. Παράλληλα και με επιμονή της μητέρας του είχε πάρει μαθήματα μουσικής κι έπαιζε βιολί αρκετά καλά, όπως λένε μαρτυρίες. Ο ίδιος αργότερα έλεγε πως, αν δεν είχε γίνει επιστήμονας, θα ήταν μουσικός, και παραδεχόταν επίσης ότι σκεφτόταν τις θεωρίες του με βάση τους μουσικούς κανόνες.

Η πρώτη εργασία του Αϊνστάιν ήταν σε ένα γραφείο ευρεσιτεχνιών, όπου του δόθηκε η ευκαιρία να μελετήσει πολλούς φακέλους με διπλώματα ευρεσιτεχνίας διαφόρων επιστημόνων και ήταν η αφορμή να ξεκινήσει την έρευνά του. Δημοσίευσε αρκετές θεωρίες του κερδίζοντας με τον καιρό εκτίμηση και φήμη στους επιστημονικούς κύκλους, φτάνοντας να διδάξει στο Ινστιτούτο Αυτοκράτορος Γουλιέλμου στο Βερολίνο και να γίνει μέλος της Πρωσικής Ακαδημίας Επιστημών. Τότε, το 1914, χώρισε από τη Μίλεβα και παντρεύτηκε την εξαδέλφη του Έλσα Αϊνστάιν. Τότε περίπου δημοσιεύει και τη γενική θεωρία της σχετικότητας κερδίζοντας το Νόμπελ Φυσικής από τη Βασιλική Ακαδημία της Σουηδίας. Επίσης, η Ακαδημία Επιστημών των Παρισίων του ανοίγει τις πύλες της.

Ο Αϊνστάιν αρχίζει να ταξιδεύει στον κόσμο και να εξηγεί με πάθος τις θεωρίες του. Το 1933, με την άνοδο του Χίτλερ, καθαιρείται από τα αξιώματά του και οι ρατσιστικές εκκαθαρίσεις των ναζί τον αναγκάζουν να φύγει από τη Γερμανία και με ενδιάμεσους σταθμούς το Παρίσι, το Βέλγιο και τη Βρετανία θα εγκατασταθεί στις ΗΠΑ και συγκεκριμένα στο Πρίνστον. Το 1940 αποκηρύσσει με βδελυγμία τη γερμανική υπηκοότητα και γίνεται αμερικανός πολίτης. Η σκέψη του είναι αφιερωμένη στην επιστήμη, συνεχίζοντας παράλληλα το έργο του ως ειρηνιστής, έργο που είχε ξεκινήσει από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η υγεία του θα τον προδώσει και θα φύγει από τη ζωή στις 18 Απριλίου 1955, σε ηλικία 76 ετών, στην πολίχνη του Πρίνστον.

Οι πιο γνωστές και ίσως σημαντικές θεωρίες που διατύπωσε ο κορυφαίος φυσικός είναι οι παρακάτω:

Ειδική θεωρία της σχετικότητας: για τον Αϊνστάιν δεν υπάρχει «απόλυτος χώρος» ούτε «απόλυτος χρόνος», αφού και τα δύο εξαρτώνται από την ταχύτητα, επομένως έχουν νόημα μόνο σε σχέση με τον παρατηρητή. Ονομάστηκε «ειδική», επειδή περιορίζεται στην ειδική περίπτωση των αντικειμένων που κινούνται με σταθερή ταχύτητα.

Γενική θεωρία της σχετικότητας : το 1916 διεύρυνε την ειδική θεωρία της σχετικότητας σε συστήματα που κινούνται με οποιαδήποτε ταχύτητα, η οποία μπορεί να μεταβάλλεται ποικιλοτρόπως. Η βαρύτητα στρεβλώνεται από το χωροχρόνο. Ένα μήλο που πέφτει στην πραγματικότητα βουλιάζει μέσα σε μια λακκούβα του. Το ίδιο συμβαίνει και με το φως που εξαφανίζεται σε μια μαύρη τρύπα. Το 1919, αστρονόμοι παρατήρησαν, στη διάρκεια ηλιακής έκλειψης, τη δύναμη της βαρύτητας του ήλιου να καμπυλώνει το φως που προέρχονταν από μακρινά άστρα.

Η εξίσωση Ε=mc2: με τη γνωστή αυτή θεωρία θεμελιώθηκε η επιστήμη της κοσμολογίας.

Κίνηση Μπράουν: το 1905, ο Αϊνστάιν ανέλυσε διεξοδικά το φαινόμενο του μοριακού βομβαρδισμού.
Συσκευή MASER: αν και εφευρέθηκε από τον αμερικανό φυσικό Τσαρλς Τάουνς, η αρχική ιδέα ανήκει στον Αϊνστάιν.

«Δεν υπάρχει πιο κακοποιημένη θεωρία από τη θεωρία της σχετικότητας», έλεγε ο Αϊνστάιν σε μια συνέντευξή του, αναφερόμενος σε όλους εκείνους που δεν την είχαν καταλάβει και έπαιζαν με τις λέξεις. «Φανταστείτε», έλεγε με χιούμορ, «να βάζετε το χέρι σας σε μια κατσαρόλα με καυτό νερό για ένα λεπτό. Θα σας φανεί αιώνας. Τώρα φανταστείτε να κάθεστε δίπλα σε μια γοητευτική γυναίκα για μια ώρα. Θα σας φανεί ένα λεπτό. Αυτή είναι η σχετικότητα».

Παρότι επιστήμονας, πίστευε στο Θεό, είχε διδαχθεί τη Βίβλο και το Ταλμούδ και θαύμαζε τη λαμπρή φυσιογνωμία του Ναζωραίου, όπως έλεγε. Γοητευόταν από τον πανθεϊσμό του Σπινόζα. Δεν πίστευε στον εθνικισμό και δε θεωρούσε τη θρησκεία ως το σημαντικότερο στοιχείο που ενώνει τους ανθρώπους. Πίστευε πολύ στα παραδοσιακά στοιχεία που μεταφέρονται από τους γονείς στα παιδιά σχηματίζοντας ένα συνδετικό κρίκο. Είχε πει: «ο Θεός μπορεί να είναι πολύπλοκος, σύνθετος, εξελιγμένος και απόμακρος, αλλά δεν είναι κακός. Πιστεύω ότι το Σύμπαν φτιάχτηκε με απόλυτη τάξη. Δεν είναι χάος». Δήλωνε ότι δεν πίστευε στη μετά θάνατο ζωή, στην αθανασία και στη μετενσάρκωση. Μαρτυρίες όμως από το στενό περιβάλλον του τον θέλουν να έχει σχεδόν πάντα στο γραφείο του τη Μυστική Δοξασία της Ε. Π. Μπλαβάτσκυ. Δεν πίστευε στην ελεύθερη βούληση, αλλά στο ότι μπορούμε να κάνουμε αυτό που επιθυμούμε, αρκεί να μπορούμε να επιθυμούμε μόνο αυτό που οφείλουμε να κάνουμε.

Υπήρξε ανθρωπιστής και απόστολος της ειρήνης. Πίστευε πως μια παγκόσμια κυβέρνηση ήταν ο μόνος τρόπος να ελεγχθούν τα πυρηνικά όπλα και να καταργηθεί για πάντα ο πόλεμος. Υπήρξε επίσης υπερασπιστής των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Διέθεσε πολύ χρόνο τόσο στην καμπάνια κατά του προπηλακισμού, όσο και για τα δικαιώματα των μαύρων των ΗΠΑ. Λέγεται ότι κάποτε, όταν αρνήθηκαν δωμάτιο στην έγχρωμη τραγουδίστρια της όπερας Marian Anderson, ο Αϊνστάιν την προσκάλεσε να μείνει μαζί στο δωμάτιό του.

Αυτή η συμπεριφορά του δημιούργησε εχθρούς, και κάποιοι γερμανοί φυσικοί χαρακτήρισαν το έργο του σαν «εβραϊκή φυσική», επικίνδυνη για την Άρια κυριαρχία. Το αρχείο του Αϊνστάιν στο FBI λέγεται ότι αριθμούσε 1800 σελίδες την εποχή που διευθυντής ήταν ο Hoover, καθώς επίσης άλλες 7 υπηρεσίες οργάνωναν μια μυστική συνομωσία εις βάρος του για 22 ολόκληρα χρόνια, αλλά ποτέ δεν μπόρεσαν να στοιχειοθετήσουν μια κατηγορία εναντίον του.

Σε παρατήρηση για την αξιοθαύμαστη σεμνότητά του, απάντησε : «Απλώς δε δίνω στον εαυτό μου και μεγάλη αξία. Όλα είναι προκαθορισμένα, τόσο η αρχή όσο και το τέλος, από δυνάμεις πάνω στις οποίες δεν μπορούμε να ασκήσουμε τον παραμικρό έλεγχο. Όλα είναι προκαθορισμένα τόσο για μας όσο και για τα έντομα και για τα άστρα. Είτε είμαστε ανθρώπινα όντα είτε φυτά είτε κοσμική σκόνη, όλοι μαζί χορεύουμε στο άκουσμα μιας μυστηριώδους, μακρινής μελωδίας ενός αόρατου ερμηνευτή».